SIKIŞAN (CONVERGING) AKIMIN ÖZELLiĞiSerbest akifer ortamındaki bir pompaj kuyusunun civarındaki su seviyesi, pompaj basladıgında düsmeye baslar ve maksimum düsü, pompaj kuyusu içinde meydana gelir. Pompa suyu çektikçe, kuyu kesitinin çevresinde düsük basınçlı bir alan olusur. Çünkü pompaj yapılan bir kuyudaki su seviyesi, kuyunun çevresindeki su tasıyan formasyonun herhangi bir noktasındaki su seviyesinden daha asagıdadır; bu yüzden su, kuyuya dogru hareket ederek pompayla çekilen suyun yerini alır. Suyu kuyuya sevk eden basınca su yükü denir. Bu, bir kuyu içindeki su seviyesi ile kuyunun dısında herhangi bir noktadaki su seviyesi arasındaki farktır. Kuyudan belli bir uzaklıkta su seviyesinin artık etkilenmedigi bir nokta elde edilir. Bu uzaklık, hidrojeolojik özelliklerden dolayı her kuyu için degisken olur; hatta pompaj debisine, pompaj süresine baglı olarak aynı kuyuda bile degisebilir. Basınçlı akiferlerde, akiferin doygun kalınlıgı genellikle pompaj sırasında degismez. Buna karsılık akiferde hidrostatik basınç azalır, maksimum basınç düsümü ise kuyuda olur. Basınç düsümü olayı serbest akiferlerden su çekme olayının bir benzeridir. Pompaj sırasında su her yönden kuyuya dogru akar. Su, kuyuya yaklastıkça alanları gittikçe küçülen hayâli silindirik kesitler içerisinden geçer. Bu yüzden su kuyuya yaklasırken hızı da artar. Sekil 2 deki A1, kuyu merkezinden 30,5 m uzaklıkta bulunan silindirik bir yüzey alanını; A2 ise l5,2 m uzaklıktaki benzer baska bir yüzey alanını temsil eder. A1,A2’nin iki katı oldugu ve her iki silindirden kuyuya dogru aynı miktarda su aktıgı için V2 hızının V1 hızının iki katı olması gerekir.
Sekil.2 Akım kuyuya dogru yaklastıkça alanları gittikçe küçülen hayâli silindirik kesitler içerisinden geçer.Darcy yasası, gözenekli bir ortamdaki akım hızının, hidrolik egimle dogru orantılı olarak degistigini ifade eder. Hidrolik egim arttıkça kuyuya yaklasan akım hızı da artar. Neticede alçalan su yüzeyinin egimi kuyuya yaklastıkça diklesir. Bu yüzeyin sekli bir koniye benzer ve düsüm konisi olarak adlandırılır. Pompaja baslandıgında bütün kuyuların etrafında birer düsüm konisi olusur.
Pompaj debisine, pompaj süresine, akiferin özelliklerine, su tablasının egimine, beslenmesine baglı olarak, her koni boyut ve sekil yönünden farklılık gösterir.
Sekil 3’de bir akiferin iletkenliginin koninin seklini nasıl degistirdigini gösteren iki farklı tip düsüm konisine örnek verilmistir. letkenligi düsük bir formasyonda koninin yanları dik ve çapı küçük olur.
Yüksek iletkenlige sahip olan formasyondaki düsüm konisinin yanları yatık, çapı ise genistir. Konilerin seklindeki bu farklılıgın açıklaması söyledir: Aynı miktar suyun, iletkenligi düsük bir formasyondan kuyuya ulasabilmesi için, iletkenligi yüksek formasyonunkinden daha büyük bir hidrolik yüke ihtiyaç vardır.
Sekil.3 Farklı iletkenlik katsayılarının düsüm konisinin sekli, derinligi ve uzanımı üzerindeki etkisi. Pompaj debisi ve diger faktörler aynıdır.Sekilde egrinin sadece bir yarısı gösterilmis olup diger yarısı bunun bir benzeridir. Bu egri, düsüm egrisi olarak adlandırılır ve düsüm konisinin alt sınırını gösterir. Bu, serbest bir akiferde formasyonun doygun oldugu seviyeyi, basınçlı akiferde ise hidrostatik basıncı temsil eder. Belli bir noktadaki düsüm, egriyle temsil edilen su seviyesi ile statik su seviyesi arasındaki farktır.
