Su arıtma, sudaki yabancı maddelerin çeşitli yöntemlerle sudan uzaklaştırılmasına su arıtma denir. Su arıtmasını kullanılan yöntemler göz önüne alınarak temelde iki başlığa bölebiliriz: Tuzun ayrıştırılması ve diğer maddelerin ayrıştırılması.
Sudaki tuzun ayrıştırılması
Su, yaşam için en temel gereksinim. Buna karşın yaklaşık 900 milyon kişinin temiz suya erişimi yok. Her yıl yaklaşık 3.6 milyon insan kirli su kullanımı sonucu yakalandıkları hastalıklardan ötürü ölüyor. Dünya’nın varlıklı kesimlerinde insanlar henüz susuzluk ile tanışmamış olsalar bile temiz su kaynaklarının hemen hemen her yerde hızla tükendiği birçok çalışma tarafından belirtiliyor. Bu su kıtlığına karşı en temel çözümlerden biri tuzlu suyun arıtılması olarak görülüyor. Zira Dünya’da bulunan suyun sadece %0.014’ü içilebilir kaynaklar iken, yaklaşık %97.5’i tuzlu. Sahip olduğumuz bu bol kaynağı kullanabildiğimiz takdirde su sorununu uzun bir süre ortadan kaldırabiliriz.
Su arıtma yöntemleri uzun yıllardır araştırılıyor ve yüksek hacimlerde su üretmek için pek çok uygun tekniğe sahibiz. Buna karşın sadece iki teknik piyasalara ~%85 oranında hakim bulunuyor. Günümüzde tuzlu suyu arıtmak için kullanılan belli başlı yöntemleri Dünya'da kurulu tesis gücüne şöyle sıralayabiliriz:
Düşük Basınç ile Buharlaştırma Multi-stage Flash (MSF) %44
Ters Osmoz Reverse Osmosis (RO) %42
Electrodialysis (ED) %6
Multi-effect distillation (MED) %4
Vapor compression (VC) %4
Bu yöntemlere ek olarak tarihsel açıdan ilk damıtma sistemlerinden olan Havuz tipi Damıtma da halen araştırma konuları arasındadır.
Çözülmesi gereken sorunlar
Deniz suyu arıtmak beraberinde birkaç sorun getiriyor. Örneğin yüksek hacimde arıtma yapabilen tesisler büyük miktarda enerjiye ihtiyaç duyuyorlar. Bu yüzden enerji konusunda ciddi sorun yaşayan ülkelerde tuzlu su arıtma tesisleri kurmak bir hayli zor. Dahası fosil yakıt kullanan tesisler sera gazı salınımına ciddi katkılarda bulunuyor. Küresel sera gazı salınımıyla tetiklenen iklim değişikliği ise karşılığında temiz su kaynaklarını tehdit ediyor. [5]
Bir başka ciddi sorun arıtmadan sonra çıkan atık su ile yaşanıyor. Arıtılan sudan geriye tuz ve mineral oranı yüksek atık su kalıyor ve tesisler bu atık suyu doğaya geri veriyorlar. Az miktarda salınan atık su çevreye bir zarar vermeden doğaya karışıyor. Fakat yaygın bir şekilde arıtma yapılan bir bölgede bu atık suyun önlem alınmadan çevreye salınması mümkün değil. İşlenmesi veya saklanması ise fazladan iş gücü ve yatırım gerektiriyor. Dolayısıyla su kıtlığını çözebilecek miktarda tuzlu su arıtabilmek için atık suyun yönetimi önemli bir konu.
Tüm bu olumsuzluklara rağmen deniz suyunun arıtılması, var olan su kıtlığı karşısında gerçek bir çözüm. Araştırma ve geliştirmeye aktarılacak yeterli bütçelerle atık suyun idaresi için uygun çözümler bulunabilir. Yenilenebilir enerji alanındaki gelişmeler sayesinde enerji ihtiyacını karşılamak için fosil yakıtlardan vazgeçilebilir. Kısa vadedeki en iyi çözüm ise insanları su tasarrufu konusunda bilinçlendirmek. Bu sayede aşırı nüfus artışı, küresel ısınma, tutumsuz kaynak kullanımı yüzünden yarattığımız su kıtlığını çözmek için bilime umut bağlamamız gerekmeyebilir.
Sudaki diğer maddelerin ayrıştırılması
Tuzun sudan ayırılması dışında suda bulundan diğer maddelerin ayıklanması için bir dizi başka işlemler uygulanır. Bu işlemleri şu şekilde özetleyebiliriz:
Nanofiltrasyon
Ultrafiltrasyon
Ultraviole su arıtma yöntemi
Aktif karbon su arıtma yöntemi
Su yumuşatma
Kumfiltreli arıtma yöntemi
Deminerilezasyon yöntemi
Reverse osmosis yöntemi
Nanofiltrasyon sistemleri 250 ile 1000 arası moleküler ağırlıktaki organik bileşikleri ve +2 değerlikli tuzları Ters osmoz sistemine oranla daha düşük basınçta ve daha fazla su geçirerek tutmaktadır.
Ultrafiltrasyon
Ultrafiltrasyon su arıtma yöntemi ( Ultrafiltrasyon sistemleri (UF) RO ve NF sistemleri ile benzer bir sistemdir. Ancak, daha çok partükül giderimi amaçlı olarak kullanılmaktadırlar. )
Ultraviole su arıtma yöntemi
Ultraviole su arıtma yöntemi ( Ultraviole, bakteri virüs mantar ve diğer mikroorganizmaları uv ışınlarına maruz bırakarak öldüren dezenfeksiyon sistemidir. )
Aktif karbon su arıtma yöntemi
Aktif karbon su arıtma yöntemi ( Aktif karbon, sularda renk, tat, koku giderici olduğu gibi çözülmemiş organik ve organik olmayan kirliliklerinde arıtılmasında kullanılmaktadır. )
Su yumuşatma
Su yumuşatma yöntemi ( Doğada bulunan su çeşitli yer tabakalarından geçerken bazı tuzları eriterek içerisine alır. Buda suya sertlik verir. Bu tür sulara sert su denir. Yumuşak su ömrü uzattığından tercih edilir, )
Kumfiltreli arıtma yöntemi
Kum filtreli su arıtma yöntemi ( Tüm sularda en belirgin kirlenme parametresi olan bulanıklık; suda askıda katı madde, organik madde, silis, tortu vb. olduğunu göstermektedir. Bu kirleticiler arasında belirgin bir çapa sahip olanlar fiziksel tortu filtrasyon üniteleri ile arıtılır. )
Deminerilezasyon yöntemi
Deminerilezasyon yöntemi ( İyon değişim prosesi veya benzer bir yöntemle, bütün mineralleri alınmış suya demineralize su denir. )
Reverse osmosis yöntemi
Reverse osmosis Ters Osmoz su arıtma yöntemi ( ev, ev tipi su arıtma cihazı tercih edenler için, en iyi su arıtma yöntemidir. Reverse osmosis tersine osmoz ile mikroorganizmalardan kurtulmak mümkündür )
Wikipedia
