Dayanım Fazlalığı ve Deprem Yükü Azaltma

[a_bulut06]

1.6.4. Dayanım Fazlalığı Katsayısı

Tasarımı yapan mühendis tarafından bina için sunulan dayanım (fy), yukarıda belirtildiği gibi, tasıyıcı sistemin akma dayanımı veya dayanım kapasitesi olarak da nitelendirilebilir. Ancak bu dayanım, betonarme ve çelik yönetmeliklerine göre hesaplanan tasıma gücü’nden daima daha büyüktür. Örneğin betonarme yönetmeliği TS-500’e göre tasıma gücü hesabında beton ve donatı çeliğinin tasarım dayanımları,
karakteristik dayanımların ilgili malzeme güvenlik katsayılarına (sırası ile 1.5 ve 1.15) bölünmesi ile elde edilir. Esasen karakteristik dayanımlar da ortalama dayanımlara göre daha küçüktür. Ayrıca beton ve çelik üreticileri, kendilerini güvenceye almak için daima
 daha yüksek dayanımlı malzeme üretme eğilimdedirler. Yönetmeliklerde çeliğin yüksek sekildeğistirmeler altında dayanımının artma (peklesme özelliği – bkz. Sekil 1.9) ihmal edilir. Öte yandan yönetmeliğe göre kullanılması zorunlu olan sargı donatıları, betonun basınç dayanımını önemli ölçüde arttırmalarına karsın, bu artıs kesit tasıma gücü hesabında dikkate alınmaz. Nihayet, hesap gerektirmese bile yönetmelikler, kesit boyutları ve donatı oranları için belirli minimum kosullar empoze ederler. Yukarıda sıralanan bütün bu faktörler, betonarme ve çelik yönetmeliklerine göre hesapladığımız (fd) tasarım dayanımı’nın, gerçekte ondan daha büyük bir (fy) dayanım kapasitesi’ne karsı geldiğini göstermektedir. Bu farklılığı ifade etmek amacı ile, Sekil 1.11’de görüldüğü üzere Dayanım Fazlalığı Katsayısı (İngilizcesi Overstrength Factor) D = fy / fd olarak tanımlanır. Betonarme elemanlarda bu katsayının değeri, çesitli faktörlere bağlı olarak 1.5 ila 3.0 arasında değisebilir.

1.6.5. Deprem Yükü Azaltma Katsayısı
Yukarıda 1.6.2’de Dayanım Azaltma Katsayısı Ry, akma dayanımı fy’ye (dayanım kapasitesine) bağlı olarak tanımlanmıstı. Oysa uygulamada tasarım dayanımı fd esas alındığından, buna bağlı bir azaltma katsayısının tanımlanması gerekmektedir. Bu doğrultuda, yönetmelikte de yer alan Deprem Yükü Azaltma Katsayısı Ra, lineer elastik dayanım talebi fe’nin tasarım dayanımı fd’ye oranı olarak tanımlanır: Ra = fe / fd (Bkz. Sekil 1.11). Yukarıdaki 1.6.2’de tanımlanan Dayanım Azaltma Katsayısı Ry ve 1.6.4’te tanımlanan Dayanım Fazlalığı Katsayısı D’den yararlanılarak, Deprem Yükü Azaltma Katsayısı Ra = DRy seklinde ifade edilebilir. Yukarıdaki 1.6.3’te tanımlanan Esit Yerdeğistirme Kuralı çerçevesinde (aynı paragraftaki NOT’a göre yeni yapılacak binalar için TS = TA alınarak); (a) Baslangıç rijitliği çok büyük olmayan, diğer deyisle doğal titresim periyodu sınır periyodundan daha uzun olan (T > TA) göreli esnek sistemlerde Ry = μ olduğundan, Ra = Dμ yazılabilir. Bu bağıntının sağ tarafı, Yönetmelik 2.5 ve Tablo 2.5’te tanımlanan Tasıyıcı Sistem Davranıs Katsayısı R’ye esittir: R = Dμ. Diğer deyisle, Tasıyıcı Sistem Davranıs Katsayısı R, Süneklik Katsayısı ile Dayanım Fazlalığı Katsayısının çarpımına esittir. Dolayısı ile, yeni yapılacak binalarda T > TA için Ra = R yazılabilir (Bkz. Yönetmelik Denk. (2.3)’teki ikinci bağıntı). (b) Baslangıç rijitliği çok büyük olan, diğer deyisle doğal titresim periyodu sınır periyodundan daha kısa olan (T < TA) göreli rijit sistemlerde ise, Ra = D Ry bağıntısı ile birlikte R = Dμ tanımından ve 1.6.3(b)’deki Ry = 1 + (μ – 1) T / TA bağıntısından yararlanılarak Ra = D + (R – D) T / TA bağıntısı yazılabilir. Güvenli tarafta kalmak üzere D = 1.5 alınırsa, Yönetmelik Denk.(2.3)’teki birinci bağıntı su sekilde elde edilir: Ra= 1.5 + (R – 1.5) T / TA.

Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor Üye Ol veya Giriş Yap

tam pdf: Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor Üye Ol veya Giriş Yap