Müteahhit MaliyetleriAşağıdaki tabloda müteahhit maliyetleri ve sınıflandırılması verilmiştir.
Kısaltmalar:
- D : değişken
- YD : yarı-değişken
- S : sabit
- Dİ : direkt
- EDİ : endirekt
Şantiye Üretim İşçiliği- Önemli ana maliyet faktörleri şunlardır:
- Bonus sistemi (arz ve talebe göre değişir)
- Artı ücretler (alet-edevat, seyahat, yatma-yemek vs.. gibi masraflar)
- İşverenin kanuni katkıları (SSK vs..)
- İşten ayrılma tazminatı
- Telafi edilemeyen mesai ödemeleri (zammı)
- Prodüktif (verimli) olmayan zaman ödemeleri
- Hastalık ödemeleri
- Tatil parası ödemesi
- Elbise ve emniyet gereksinimleri
Burada bir şeyin altını çizmek gerekirse, oda, sadece işçilik maliyeti değil, onun verimliliği
önemlidir.
Bina türü yapılarda, müteahhidin kendi işçilerini istihdam etmesi kaydıyla, işçilik maliyeti proje bedelinin %30’u civarındadır. Taşeronlaşmak suretiyle bu maliyet yüzdesi daha aşağı çekilebilmektedir.
MalzemelerMalzeme maliyetleri genellikle bir bina projesinde proje maliyetinin %30’u ile %50’si civarındadır. Şantiyedeki malzeme zayiat yüzdeleri şöyle sıralanabilir:
Makine ve EkipmanBaşarılı bir müteahhit için ekipman ve makine maliyetlerinin hassas hesaplanması çok önemlidir. Bir ekipmanın herhangi bir projede sağlanması üç şekilde olur:
1. Makineler müteahhit tarafından satın alınabilir. Böyle bir satın alma yoluna gidilmesi satın alınacak makinenin iş yerinde uzun kullanılacağı anlamını taşır. Böyle bir durumsa müteahhit için en ucuz saatlik makine maliyeti demek oluyor. İnşaat şirketi kârlılığı açısından makine-ekipman kullanımı (machinery-equipment utilization) genellikle en önemli faktördür.
2. Makine parkı “leasing” finansman usulü ile satın alınabilir. Bu metotla bir önceki usulden daha fazla kullanım masrafı söz konusudur. Bu metodun riski satın almaktan daha azdır. Çünkü, makine-ekipman sadece “leasing” periyodu içerisinde kullanılacaktır.
3. Makine parkı kiralanabilir. Bu usulle en fazla kullanım maliyeti sağlanır. Çok kısa vadeli zaman dilimleri için uygulanan bir yöntemdir (3-4 ay gibi).
Müteahhitler en uygun makine-ekipmanı kullanmak ister. Onlar makine-ekipmanı bir yatırım aracı olarak görürler ve projede çalıştırılmalarıyla kâr sağlayacaklarının bilincindedirler. Bir ekipman müteahhide o makinenin maliyetinden daha çok para kazandırmalıdır. İyi dizayn edilmiş bir makine parkı müteahhidin yeni ihalelerde öncelik almasını sağlar. Hiçbir müteahhit bir ihale için gerekli her türlü makineyi parkında bulundurmaz. Bir projede hangi tip ve güçteki ekipmanın bulunacağını belirlemek bir mühendislik işidir. Hangi sahip olma yönteminin tercih edileceği, işin mahiyetine ve ihtiyaca göre tespit edilir. Yukarıda bahsedilen üç opsiyonun maliyet kıyaslaması neticesinde karar verilir. İnşaat makine-ekipman yatırımları ile ilgili maliyet hesapları daha ilerideki bölümlerde örneklerle anlatılacaktır.