Deprem yönetmeliğimize göre taşıyıcı sistemleri normal sünek tasarlayabildiğimiz gibi, yüksek sünek de tasarlayabiliriz.Yönetmeliğimiz incelendiğinde, mühendislerin (inşaat mühendis) yüksek sünek taşıyıcı sistemlere yönlendirildiği söylenebilir.üksek sünek taşıyıcı sistemler tüm deprem bölgelerinde, tüm yapılar için sınırsız kullanılabilmekte.Ancak normal sünek sistemlerin deprem bölgelerine göre kullanılabilmeleri bazı sınırlamalara taabi.
Peki yüksek sünek sistemmi buyuk dayanıma sahiptir, normal sünek sistemmi büyük dayanıma sahiptir ?Daha açık bir ifadeyle yukarıdaki iki sistemden hangisi daha büyük dayanıma sahiptir ?
Düşünmeden cevap veren mühendisler, mantık kullanarak, yüksek sünek sistemlerin daha büyük dayanıma sahip olduğunu söyleyebilirler.Çünkü yüksek sünek sistemler tüm deprem bölgelerinde tüm binalar için koşulsuz kullanılabilmektedir, o takdirde yüksek sünek sistemlerin daha büyük dayanıma sahip olmaları gerekir. Peki gerçek durum nedir ?
Sayısal bir örnek vererek, süneklik düzeyi normal bir taşıyıcı sisteminmi yoksa süneklik düzeyi yüksek bir sisteminmi daha büyük dayanıma sahip olduğunu açıklayalım:
Betonarme çerçevelerden oluşan bir yapı düşünelim.Bu yapısa 80 ton deprem kuvveti oluşsun(tabandaki toplam kesme kuvveti.).Eğer siz bu yapıyı süneklik düzeyi yüksek bir sistem olarak tasarlayacak olursanız, 80/8=10 ton(R=8 ve taşıyıcı sistem davranış katsayısı=deprem yükü azaltma katsayısı) gibi bir kuvvete göre yapıyı tasarlarsınız.Yani kolonlarınızı kirişlerinizi 10 tonluk bir yatay kuvvet geliyormuş gibi düşünür ve dizayn edersiniz.Aynı yapıyı süneklik düzeyi normal bir sistem olarak düşündüğünüzde, 80/4=20 ton yatay kuvvet geliyor kabul edersiniz.Bu durumda kolonlarınızı , kirişlerinizi 20 tonluk bir yatay kuvvete göre dizayn edersiniz.Bu örnekten sonra rahatça karar verebilriirz....20 ton > 10 ton. Yani süneklik düzeyi normal sistemi 20 ton yatay kuvvete göre dizyn ederken, süneklikl dzüeyi yüksek sistemi 10 ton yatay kuvvete göre dizayn etmekteyiz.Dolayısıyle dayanım anlamında süneklik düzeyi normal sistem , süneklik düzeyi yüksek sistemden daha güçlüdür.
Genelleştirirsek R katsayısı ne kadar küçülürse , dayanımı daha yüksek sistemler yaparsınız.Ancak deprem yönetmelikleri can kaybının önlenmesine yönelik olarak hazırlanmaktadır.Yönetmelikler yüksek dayanıma sahip aniden göçecek bir sistem yerine, daha küçük dayanıma sahip ama hasara ugrasada göçmeyecek bir sistemi istemektedir.Dayanım önemli olmakla beraber deprem de esas olan sistemin yuttuğu enerjidir.Ama bu enerjiyi dayanımla yutarsınız(süneklik düzeyi normal sistemlerde olduğu gibi) a,ma bu enerjiyi süneklikle yutarsınız(süneklik düzeyi yüksek sistemlerde olduğu gibi.)
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
Benzer Başlıklar (3)
22 Ağustos 2019, 15:50:05