Hemzemin Geçitler ve Güvenlik Önlemleri: Uyarı ve Trafik Kontrol Sistemleri
1. Giriş
Hemzemin geçitler, karayolu ve demiryolunun aynı seviyede kesiştiği noktalardır. Trafik akışının güvenli şekilde sağlanması için önemli bir altyapı bileşeni olan hemzemin geçitler, özellikle yoğun tren ve araç trafiğinin olduğu bölgelerde ciddi güvenlik riskleri oluşturmaktadır. Dünya genelinde hemzemin geçitlerde meydana gelen kazalar, demiryolu ulaşımındaki en kritik güvenlik sorunlarından biri olarak değerlendirilmektedir (Özarpa, Kınacı & Avcı, 2022). Bu nedenle, kazaların önlenmesi için çeşitli uyarı ve trafik kontrol sistemleri geliştirilmiştir. Bu makalede, hemzemin geçitlerin sınıflandırılması, kazalara neden olan faktörler ve kullanılan güvenlik sistemleri detaylı şekilde ele alınacaktır.
2. Hemzemin Geçitlerin Tanımı ve Sınıflandırılması
Hemzemin geçitler, güvenlik sistemlerinin varlığına ve kontrol mekanizmalarına göre farklı kategorilere ayrılmaktadır. Türkiye’de, “Demiryolu Hemzemin Geçitlerinde Alınacak Tedbirler ve Uygulama Esasları Hakkındaki Yönetmelik” kapsamında hemzemin geçitler şu şekilde sınıflandırılmıştır (Resmi Gazete, 2013):
- Bariyersiz Bekçisiz Geçitler: Herhangi bir otomatik uyarı veya insan kontrolü bulunmayan geçitlerdir. Kazaların en fazla meydana geldiği hemzemin geçit türüdür.
- Bariyerli Bekçili Geçitler: Bariyerlerin manuel olarak bir bekçi tarafından kontrol edildiği sistemlerdir. İnsan hatası riski taşıdığından güvenlik seviyesi orta düzeydedir.
- Bariyerli Otomatik Kumandalı Geçitler: Sensörler ve uzaktan kumanda sistemleriyle çalışan ve kazaları en aza indiren sistemlerdir.
- Tam Kontrol Altındaki Geçitler: Alt ve üst geçitlerin yapılarak hemzemin geçidin tamamen ortadan kaldırıldığı sistemlerdir.
Dünya genelinde, hemzemin geçitlerin yerini üst geçitler ve alt geçitlerin aldığı görülmektedir. Özellikle gelişmiş ülkelerde, bu tür düzenlemelerle kaza oranlarının minimize edilmesi hedeflenmektedir (MEB, 2011).
3. Hemzemin Geçitlerde Kazalara Neden Olan Faktörler
Hemzemin geçitlerde meydana gelen kazalar, çoğunlukla sürücü hataları, teknik eksiklikler ve altyapı yetersizliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu kazalar genel olarak şu üç ana başlık altında incelenebilir (Bildirici, 2016):
İnsan Faktörü
- Sürücülerin dikkatsizliği ve trafik kurallarına uymaması
- Aşırı hız ve alkol kullanımı
- Yayaların dikkatsiz şekilde geçitleri kullanması
Altyapı Eksiklikleri
- Yetersiz sinyalizasyon ve trafik işaretlemeleri
- Aydınlatmanın yetersiz olması
- Kötü hava koşullarına karşı önlemlerin yetersizliği
Teknik Faktörler
- Bariyer arızaları ve yanlış sinyalizasyon
- Trenlerin uzun fren mesafeleri nedeniyle zamanında duramaması
- Demiryolu sinyalizasyon sistemlerindeki aksaklıklar
Bu faktörlerin önlenmesi için modern uyarı ve kontrol sistemlerinin kullanılması gerekmektedir.
4. Hemzemin Geçitlerde Kullanılan Uyarı ve Trafik Kontrol Sistemleri
Hemzemin geçitlerde güvenliği sağlamak için iki tür kontrol sistemi kullanılmaktadır: Pasif sistemler ve aktif sistemler.
4.1. Pasif Sistemler
Pasif sistemler, sürücülere ve yayalara sadece görsel uyarılar sağlayan, ancak otomatik hareket içermeyen sistemlerdir (Özarpa, Kınacı & Avcı, 2022). Bunlar şunlardır:
- Trafik levhaları ve yol işaretlemeleri: “Dikkat Tren Geçebilir” levhaları ve hız sınırı tabelaları
- Yol çizgileri ve işaretlemeler: Geçide yaklaşıldığında sürücülerin hızlarını düşürmelerini sağlayan çizgiler
- Reflektörler ve aydınlatmalar: Gece görüşünü artıran ışıklandırmalar
Ancak pasif sistemler tek başına yeterli olmadığı için aktif sistemlerle desteklenmelidir.
4.2. Aktif Sistemler
Aktif sistemler, trenin yaklaşmasını algılayan ve sürücüleri sesli ve görsel uyarılarla bilgilendiren sistemlerdir (Bildirici, 2016). Bunlar arasında:
- Flaşörlü Uyarı Sistemleri: Tren yaklaşırken kırmızı ışıkların yanıp sönmesiyle sürücüleri uyarır.
- Sesli Uyarı Sistemleri: Tren yaklaştığında siren veya çan çalar.
- Otomatik Bariyer Sistemleri: Tren geçişinden önce otomatik olarak kapanarak araç ve yayaların geçmesini engeller.
- Kamera ve sensör sistemleri: Geçitte bir araç veya yaya olup olmadığını tespit ederek makiniste bilgi verir.
Bu sistemlerin kullanılması kazaların büyük oranda önüne geçmektedir.
5. Erken Uyarı ve Akıllı Sistemler
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, hemzemin geçitlerde erken uyarı sistemleri ve akıllı kontrol sistemleri kullanılmaya başlanmıştır (Asya Trafik, 2019):
- Radar ve Sensör Sistemleri: Hemzemin geçitte herhangi bir engel olup olmadığını tespit eder.
- Yapay Zeka Destekli Uyarı Sistemleri: Sürücü davranışlarını analiz ederek olası riskleri önceden tespit eder.
- GPS ve Uydu Destekli Sistemler: Tren ve araçların konumlarını eşleştirerek kazaları önlemek için sinyal gönderir.
Bu teknolojiler sayesinde kazalar büyük ölçüde azaltılmaktadır.
6. Türkiye’de Hemzemin Geçitlerde Güvenlik Önlemleri
Türkiye’de hemzemin geçitlerin güvenliğini artırmak için çeşitli düzenlemeler hayata geçirilmiştir. 2013 yılında yayımlanan ve 2016’da revize edilen yönetmelik, hemzemin geçitlerde iyileştirme çalışmalarını hızlandırmıştır (Resmi Gazete, 2016). Alınan başlıca önlemler şunlardır:
- Standartlara uymayan geçitlerin kapatılması
- Otomatik bariyer sistemlerinin yaygınlaştırılması
- Sürücülere yönelik eğitim programları düzenlenmesi
- Gelişmiş kamera ve denetim sistemlerinin kullanılması
Bu önlemler sayesinde hemzemin geçit kazaları önemli ölçüde azaltılmıştır.
7. Sonuç ve Öneriler
Hemzemin geçitlerde meydana gelen kazalar, ciddi can ve mal kayıplarına yol açmaktadır. Geleneksel güvenlik sistemlerinin yanı sıra modern radar, sensör, yapay zeka ve GPS tabanlı sistemlerin kullanımı artırılmalıdır. Türkiye’de yürürlüğe giren yeni yönetmelikler ve teknolojik yenilikler sayesinde hemzemin geçitler daha güvenli hale getirilebilir.
Kaynakça
Asya Trafik. (2019). Hemzemin Geçitlerde Erken Uyarı Sistemi (HEGEUS).
Bildirici, İ. (2016). Hemzemin Geçitlerde Kazaların Önlenmesi Üzerine Bir İnceleme.
MEB. (2011). Raylı Sistemler Teknolojisi: Hemzemin Geçit Koruma Sistemleri.
Özarpa, Kınacı & Avcı. (2022). Hemzemin Geçitlerde Risk Değerlendirme Modeli.
Resmi Gazete. (2016). Demiryolu Hemzemin Geçitleri Yönetmeliği.Yazar: Erhan Baytak, Yüksek İnşaat Mühendisi, 2025 [Medeniyet Mühendisleri]
- 0 Yanıtlar
Üzgünüm, cevap bulunamadı.
Yanıtlamak için giriş yapın.