Deprem Etriyeleri: Tanımı ve Kullanım Alanları

Giriş

Deprem etriyeleri, betonarme yapıların depreme karşı güvenliğini artıran kritik elemanlardır. Etriyelerin tasarımı, deprem etkilerinden kaynaklanan kuvvetlere karşı sünek davranışın sağlanması açısından önem taşır. Bu makalede, deprem etriyelerinin tanımı, 90 derece ve 135 derece kancalı etriyeler arasındaki farklar, kullanım alanları ve tasarım prensipleri ele alınacaktır.

Deprem Etriyeleri Nedir?

Etriyelerin uçlarında bulunan kancaların açısı, etriyelerin türünü belirler:

  • 90 Derece Kancalı Etriyeler: Klasik kesme etriyeleridir. Kancalar, yalnızca paspayı kadar betonla örtülüdür. Yük etkisi altında paspayını yırtarak açılabilir ve işlevlerini kaybedebilir.
  • 135 Derece Kancalı Etriyeler: Deprem etriyeleridir. Kancalar, betonun basınç bölgesine kadar uzanır ve kuvvet etkisinde açılmaları beton tarafından engellenir. Bu özellikleri sayesinde deprem etkilerine karşı güvenli bir çözüm sunarlar.

Deprem Etriyelerinin Önemi

135 derece kancalı deprem etriyeleri, şu avantajları sağlar:

  • Düşey donatıların burkulmasını engeller.
  • Kesme kuvvetlerini güvenli bir şekilde karşılar.
  • Tersinir deprem kuvvetlerine dayanıklıdır.
  • Gevrek hasarların ve ani göçmelerin önüne geçer.

Deprem Etriyelerinin Kullanım Alanları

Deprem etkisinin görüldüğü elemanlarda 135 derecelik deprem etriyeleri kullanılmalıdır. Deprem etkisinin bulunmadığı elemanlarda ise 90 derecelik klasik kesme etriyeleri yeterlidir. Kullanım alanları şu şekilde özetlenebilir:

  1. Kolonlar
    • Tüm kesit boyunca 135 derecelik deprem etriyeleri kullanılmalıdır. Deprem etkisi altında kolonlarda kesme kuvveti ve moment diyagramlarının büyük olduğu düşünüldüğünde, bu durum gereklidir.
  2. Kirişler
    • Kirişlerin kolonlarla birleştiği mesnet bölgelerinde, tersinir deprem kuvvetlerinden dolayı kesme kuvveti ve moment artışı görülür. Bu nedenle, bu bölgelerde kiriş sarılma bölgeleri oluşturularak 135 derecelik deprem etriyeleri kullanılmalıdır.
    • Kirişlerin orta açıklıklarında deprem etkisi olmadığı için 90 derecelik klasik kesme etriyeleri yeterlidir.
  3. Temel Kirişleri
    • Temel kirişlerinde süneklik etkisi olmadığı için deprem etriyeleri zorunlu değildir. Ancak mühendislik tasarrufuna bağlı olarak kullanılabilir.
  4. Saplama Kirişler
    • Her iki ucu kolona oturmayan kirişlerde deprem tesiri genellikle oluşmaz. Bu nedenle, bu tür kirişlerde 90 derecelik klasik kesme etriyeleri kullanımı yeterlidir.
  5. Döşeme Kirişleri
    • Kaset döşeme kirişleri ve asmolen dişlerinde, genellikle deprem etkisi oluşmaz. Bu nedenle, bu bölgelerde de deprem etriyeleri gerekli değildir.

Tasarım İlkeleri

  • Deprem etkisinin görüldüğü betonarme elemanlarda, deprem etriyeleri kullanılmalıdır.
  • Deprem etkisinin olmadığı elemanlarda 90 derecelik klasik kesme etriyeleri yeterlidir.
  • Kiriş sarılma bölgelerinde, hesap harici sıklaştırma yapılarak süneklik artırılabilir.

Sonuç

Deprem etriyeleri, betonarme yapıların depreme dayanıklılığını artıran önemli elemanlardır. Tasarım sırasında, deprem etkisinin görüldüğü ve görülmediği bölgeler doğru bir şekilde belirlenmeli ve uygun etriye türü seçilmelidir. 135 derecelik deprem etriyeleri, sünek davranışı artırarak yapı güvenliğini sağlar, ancak yalnızca deprem etkisinin görüldüğü bölgelerde kullanılmalıdır.

İlgili Makaleler